Szacuje się, że tradycja odprawiania pogańskich obrzędów związanych z nadejściem wiosny, do których nawiązuje Święto Rękawki, sięga wczesnego średniowiecza (ok. VIII w.). Z czasem charakter wydarzenia się zmieniał – odchodzono od kultywowania zwyczajów zapoczątkowanych przez przodków i świątecznej atmosfery. W połowie XX w. Rękawka kojarzona już była jedynie z festynem i jarmarczną atrakcją. W 2001 r. – z inicjatywy Centrum Kultury Podgórza i drużyny Wojów Wiślańskich KRAK – udało się powrócić do historycznych korzeni święta i przygotować rekonstrukcję wydarzeń sprzed wieków. Od tamtej pory, co roku – we wtorek po Wielkanocy – pod Kopcem Krakusa można przenieść się w czasie i zobaczyć jak wyglądało życie we wczesnośredniowiecznych osadach, potyczki zbrojne wojów oraz tradycyjne obrzędy odprawiane z okazji nadejścia wiosny. Nie inaczej będzie i w tym roku. Nie zabraknie zarówno stałych, osadzonych w tradycji elementów związanych z obchodami Święta Rękawki jak i nowych, tematycznych propozycji – tym razem przed uczestnikami wydarzenia odkryjemy tajniki średniowiecznej medycyny i nauk magicznych. Podczas tegorocznej edycji święta, organizowanej pod hasłem „Zdrowia, szczęścia. Niech się darzy…”, będzie się można dowiedzieć jak przed wiekami, w różnych częściach Europy (na Słowiańszczyźnie Wschodniej i Zachodniej, w Skandynawii czy na węgierskich stepach) dbano o higienę, jak sobie radzono z chorobami, leczeniem ran oraz „niepomyślnymi zdarzeniami” i kto się tym zajmował. Edycja ta będzie wyjątkowa także z innego, ważnego powodu.
Tradycyjne Święto Rękawki to nasz największy i najbarwniejszy plenerowy projekt, który na stałe wpisał się już w poświąteczny kalendarz krakowian – dla wielu wizyta na Kopcu Krakusa, tuż po Wielkanocy, stała się rodzinną tradycją. Choć za każdym razem Państwa liczna obecność cieszy nas równie mocno, w tym roku będzie dla nas szczególnie ważna. Centrum Kultury Podgórza świętuje 35-lecie działalności i chcielibyśmy uczcić ten jubileusz wspólnie z Państwem, doskonałą zabawą we wczesnośredniowiecznym stylu – mówi Anna Grabowska, Dyrektor Centrum Kultury Podgórza.
Imprezę rozpocznie obrzęd rozpalenia ognia, a tuż po nim odbędzie się zwyczajowy bieg wojów (w pełnym uzbrojeniu) wokół Kopca. Po zakończeniu biegu wszystkie drużyny biorące udział w wydarzeniu (ponad 30) zaprezentują się publiczności. Będą wśród nich grupy rekonstrukcyjne z całej Polski, m.in. z: Krakowa, Warszawy, Katowic, Rzeszowa, Łodzi, Sanoka, Poznania i Zakopanego oraz goście z zagranicy (np. z Węgier). W programie Tradycyjnego Święta Rękawki 2019 znalazły się również ciekawe inscenizacje: „O grodzie słabującym”, „Leczenie chorych na wszelakie schorzenia”, „Leczenie obłędu” oraz „Jak prośbą i groźbą uzyskać od niebios dobrą pogodę i inne pożytki?”. Nie zabraknie również wróżby pomyślności dla grodu Kraka, której głównym elementem będzie wielkich rozmiarów kołacz.

Punktem kulminacyjnym (godz. 16.00) będzie starcie Wiślan z najeźdźcami. Jednak zanim wojowie skrzyżują broń, do walki staną dwie wiedźmy. Stawką tego pojedynku będzie przychylność i wsparcie bóstw podczas bitwy. Armia mająca ich po swojej stronie może być spokojna o wynik zbrojnej potyczki. Tych, którzy pomimo lub z braku opieki ze strony niebios odniosą rany opatrywać będą zielarki.
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018
Tradycyjne Święto Rękawki 2018

fotorelacja z Tradycyjnego Święta Rękawki 2019

1 /
Zgodnie z motywem przewodnim tegorocznej edycji Tradycyjnego Święta Rękawki na uczestników wydarzenia będą również czekać „Wiedzący”, czyli wczesnośredniowieczni specjaliści od zdrowia i szczęścia: wiedźma słowiańska, skandynawska goði, szaman węgierski, alchemik bizantyjski oraz zielarka. Każdy z nich będzie miał swoje wyjątkowe stanowisko, a alchemik zaprosi do jedynej w swoim rodzaju pracowni, w której dziać się będą rzeczy magiczne. W ramach „Gry Grodowej” będzie można również zasięgnąć rady „Wiedzących” mierząc się z kolejnymi, wczesnośredniowiecznymi wyzwaniami – np. próbując dociec czemu krowa gospodarza przestała dawać mleko, albo dlaczego niewiastę boli głowa i jest oziębła.

Przez cały czas trwania imprezy będzie też można zaglądać do osady słowiańskiej i zobaczyć jakie rzemiosła uprawiano w średniowieczu, jakie stroje wtedy noszono i co jedzono – chętni będą mogli spróbować potraw gotowanych według przepisów naszych przodków. Nie zabraknie również muzycznych akcentów z epoki. W programie znalazły się dwa 30-minutowe koncerty muzyki średniowiecznej, pierwszy o godz. 14.10, drugi – w wykonaniu zespołu muzyki dawnej Szelindek z Węgier – o godz. 17.30.

Na wszystkich, którzy 23 kwietnia wybiorą się na Tradycyjne Święto Rękawki będą także czekać dwie ciekawe wystawy. Pierwsza z nich „Na szczycie Kopca rósł dąb wiekowy…” – przygotowana przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie – będzie poświęcona legendarnym przekazom na temat Kopca Krakusa oraz datowaniu na podstawie wieku drzew. Druga „Śladami historii – 35 lat Centrum Kultury Podgórza”, to jubileuszowy projekt obrazujący ponad trzy dekady działalności CKP, w tym organizację Tradycyjnego Święta Rękawki. 

UWAGA: w związku z organizacją Tradycyjnego Święta Rękawki, 23.04.2019 r. Centrum Kultury Podgórza (ul. Sokolska 13) będzie zamknięte. Do zobaczenia pod Kopcem Krakusa!

Zdrowia, szczęścia. Niech się darzy… - Program

11.30 - wejście wojów na Kopiec Krakusa (30 min.)
12.00 - rozpalenie ognia na Kopcu Krakusa (20 min.)
12.30 - bieg wojów dookoła Kopca (20 min.)
13.00 - przedstawienie drużyn (30 min.)
13.40 - „O grodzie słabującym” – inscenizacja (30 min.)
14.10 - Koncert muzyki średniowiecznej (30 min.)
14.45 - Wróżba pomyślności dla grodu Kraka (15 min.)
15.00 - inscenizacja – „Leczenie chorych na wszelakie schorzenia” (20 min.)
15.20 - „Leczenie obłędu” – inscenizacja (15 min.)
16.00 - Starcie dwóch armii:
Wiślanie kontra najeźdźcy (50 min.)
- bitwę poprzedzi pojedynek wiedźm
- w przerwie opatrywanie rannych przez zielarki
17.10 - „Jak prośbą i groźbą uzyskać od niebios dobrą pogodę i inne pożytki?” – inscenizacja (20 min.)
17.30 - Koncert zespołu Szelindek – muzyka średniowieczna (30 min.)
Ponadto:
- Osada słowiańska
- Jarmark historyczny i stoiska rzemieślnicze
- Stanowiska „Wiedzących”, czyli wczesnośredniowiecznych specjalistów od zdrowia i szczęścia: wiedźmy słowiańskiej, skandynawskiej goði, szamana węgierskiego, alchemika bizantyjskiego (pracownia) i zielarki
- Świątynia przedchrześcijańska (Gontyna)
- „Gra Grodowa”
- Wystawa „Na szczycie Kopca rósł dąb wiekowy…", przygotowana przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie
- Wystawa „Śladami historii – 35 lat Centrum Kultury Podgórza”

Tradycyjne Święto Rękawki

Ciekawostki

  • VIII . – prawdopodobna data usypania Kopca Krakusa
  • XV w. – na Kopcu Krakusa odbywały się tajemne obrzędy zaduszek wiosennych z ucztą pogrzebową i paleniem ogni, które w „Kazaniach trzemieśniańskich” krytykował Michałz Żarnowca (1497 r.).
  • II poł. XVI w. – Szczepili lucos z drzew osobliwych gaiki i pieniądze szczerosrebrne, które zowią świętego Jana pieniędzmi rozsiewali (...) i igrzyska tu rozmaite sprawowali. /„Księgi Hetmańskie” Stanisława Sarneckiego/
  • Prawdopodobnie zaduszki odbywały się w pierwszy dzień wiosny i z tej okazji wzgórze Kopca było oświetlane „oczyszczającym ogniem”. Sadzono również święte gaiki – przypuszczalnie, by dusze zmarłych powracających w postaci ptaków miały gdzie odpocząć. Złe duchy odganiano organizując pokazy szermierki. Prawdopodobnie z tego samego powodu w ziemię zaorywano monety z podobiznami św. Jana.
  • Aby przyciągnąć uczestników pogańskiego święta u podnóża Kopca Krakusa władze duchowne wybudowały kościół pod wezwaniem św. Benedykta, w którym tego samego dnia co zaduszki odbywał się odpust.
  • XVII w. – po raz pierwszy pojawia się nazwa Kopiec Krakusa oraz Rękawka na oznaczenie wzgórza, na którym usypany był Kopiec. Określenie rękawka pochodzi z języka starosłowiańskiego, od słowa raka/rakew oznaczającego trumnę lub grób.
  • XVIII w. – najtrwalszym śladem po pogańskim święcie wiosennym jest zwyczaj urządzania na Kopcu styp pogrzebowych za zmarłych, którym poświęcano chleb, jabłka, a przede wszystkim jajka, które – jak wierzono – miały moc zjednywania dobra, obrony przed złem, a jako ziarno życia zasilały duszę zmarłego. To właśnie stąd pochodzi zwyczaj zrzucania pożywienia ze stoków Kopca wprost w ręce okolicznej biedoty, który zachował się do XIX w.
  • XIX w. – Rękawka to główna atrakcja, z powodu której do Podgórza przybywali mieszkańcy całego Krakowa.
  • 5 kwietnia 1836 r. – dekret władz austriackich zakazujący wejścia na Kopiec spowodował, że ludność cofnęła się na Wzgórze Lasoty, pod kościół św. Benedykta i wtedy po raz pierwszy obrządek rzucania jaj i bułek odbył się właśnie tam.
  • 1846 r. – wybudowanie wokół Kopca fortu wojskowego ostatecznie przesądziło o przeniesieniu Święta Rękawki w pobliże kościoła św. Benedykta.
  • 1897 r. – dekret władz austriackich zakazujący zrzucania z góry żywności wydany z powodu „dantejskich scen, które się przy tym rozgrywały”.
  • I poł. XX w. – Rękawka to już tylko festyn i jarmarczna atrakcja Podgórza (choć jeszcze w 1939 r. największą atrakcją było zrzucanie z góry chleba, jabłek, pisanek, zabawek, baloników).
  • 2001 r. – Centrum Kultury Podgórza wraz z Drużyną Wojów Wiślańskich KRAK postanowili powrócić do słowiańskich korzeni tego święta i przygotować rekonstrukcję wydarzeń sprzed wieków pod Kopcem Krakusa.

Sponsorzy

primaart
logo ostromecko
lotto3
Auchan logo

Patroni medialni

radiokrakow
mówią wieki
podgorzepl
krakowpl
dziennikpolski
histmag
dwutygodnik miejski krakow.pl
karnet
tvp3

Na skróty

Ta strona używa plików cookies. Dowiedz się więcej.