Zakres i kierunek zmian strukturalnych został zdefiniowany podczas trwających kilka miesięcy analiz, audytów i czynności doradczych, a reforma objęła miejskie wydziały i komórki.
Obejmując urząd prezydenta deklarowałem, że chciałbym, aby Kraków był bardzo dobrze zarządzany, i zapowiadałem większą profesjonalizację w tej dziedzinie. Stąd też decyzja, aby najpierw sprawdzić, jak działają dotychczasowe struktury, a następnie zaproponować takie zmiany, które pozwolą nam osiągnąć kilka rzeczy jednocześnie: racjonalizację pracy, lepsze wykorzystanie potencjału wykwalifikowanych, specjalistycznych kadr, a także optymalizację kosztów – podkreśla prezydent Aleksander Miszalski.
Wprowadzona restrukturyzacja polegała więc m.in. na nowym podziale zadań – tam, gdzie one się dublowały lub były rozproszone – i odpowiednim ich przypisaniu do zreformowanych wydziałów i komórek. Efektem jest powstanie m.in. Wydziału Środowiska, Klimatu i Powietrza, integrującego obecnie zadania z zakresu ochrony środowiska, ekologii i polityki klimatycznej, czy Wydziału Gospodarki Komunalnej i Infrastruktury, zajmującego się szeroko pojętą infrastrukturą komunalną (drogową, wodną, energetyczną, gospodarką odpadami) oraz jej użytkowaniem i rozwojem (organizacja ruchu, zrównoważona mobilność, inwestycje). Ponadto rozdzielono i uporządkowano kompetencje w zakresie sportu: kreowanie polityki sportowej to obecnie domena przywróconego Wydziału Sportu, natomiast ZIS skupia się na planowaniu i nadzorowaniu procesów inwestycyjnych oraz organizacji wielkich imprez sportowych.
Nowo powołany Wydział Dialogu, Konsultacji i Kontaktu Obywatelskiego to z kolei komórka wyspecjalizowana w tematach związanych z prowadzeniem i doskonaleniem procesów konsultacyjnych, wspieraniem inicjatyw obywatelskich i rozwijaniem partycypacji społecznej, ale co równie ważne – jest on także codziennym punktem wymiany informacji i uwag zachodzącej na linii miasto – mieszkańcy (poprzez Krakowskie Centrum Kontaktu).
Przed nami są jeszcze kolejne zmiany – to wymagające większego nakładu pracy, ze względu na złożoność procedur, przygotowania do powołania Centrum Usług Wspólnych. Wymaga to identyfikacji zadań i usług wspólnych i opracowania odpowiednich aktów prawnych.
Zmianom na poziomie wydziałów towarzyszyło wprowadzenie struktury nadrzędnej w postaci ośmiu departamentów (Edukacji, Komunalny, Ładu Przestrzennego, Marki Kraków, Polityki Społecznej, Prezydencki, Spraw Obywatelskich, Zrównoważonego Rozwoju) – które pełnią funkcję koordynującą, nadzorują efektywność pracy, pilnują dyscypliny finansowej. Mają dbać o to, by procesy zarządzania miastem były bardziej efektywne, zracjonalizowane pod względem kosztów, a usługi oferowane mieszkańcom – jak najlepiej dopasowane do potrzeb, łatwo dostępne i nowoczesne.
W celu wzmocnienia koordynacji działań miasta w ważnych obszarach powołane i obsadzone w drodze konkursów zostały uzupełniające stanowiska pełnomocników – dotyczy to współpracy z organizacjami pozarządowymi (Artur Buszek) oraz współpracy ze środowiskiem biznesowym (Dominika Walec). Pracę rozpoczęli również koordynator ds. dostępności miasta i usług miejskich wspierający osoby ze szczególnymi potrzebami (Magdalena Mardyła) oraz Rzecznik Praw Ucznia i Dialogu Szkolnego (Aleksandra Twaróg). Na etapie tworzenia są stanowiska: rzecznika ds. zwierząt, rzecznika praw lokatorów, pełnomocnika ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Od sierpnia 2024 r. Kraków – jako drugie miasto w Polsce – ma swojego Burmistrza Nocnego (Jacek Jordan), który jednocześnie kieruje pracami Komisji Zrównoważonej Gospodarki Nocy, powołanej przy prezydencie Krakowa.
Ta ostatnia jest tylko jednym z przykładów nowego podejścia do tworzenia polityk miejskich polegającego na angażowaniu w ten proces środowisk eksperckich i branżowych, szerokiego grona interesariuszy czy przedstawicieli NGO – przykładem są powołane ostatnio: Rada Naukowo-Techniczna ds. Budowy Metra, zespół zadaniowy ds. kierunku rozwoju infrastruktury rowerowej czy Miejska Komisja Architektoniczno-Urbanistyczna w nowej odsłonie. Daje to gwarancję, że plany działań podejmowanych w newralgicznych dla rozwoju miasta obszarach będą tworzone i realizowane z uwzględnieniem opinii i rekomendacji międzysektorowych gremiów konsultacyjnych.
W ciągu ostatniego roku zapadły też ważne decyzje kadrowe, dla których podstawą była polityka przeciwdziałająca mobbingowi (ze stanowisk odwołani zostali dyrektor Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK Maria Anna Potocka oraz dyrektor Szpitala Żeromskiego Lech Kucharski) oraz wnioski płynące z kontroli finansów i procedur przetargowych (skrócenie kadencji dyrektora Teatru Variete Janusza Szydłowskiego).
Obsada stanowisk, która następuje w drodze konkursu, zawsze przyciąga uwagę mediów i opinii publicznej. Poszczególne etapy postępowania konkursowego, poczynając od ogłoszenia naboru, przez weryfikację wiedzy i przygotowania kandydatów, aż po ogłoszenie wyników, przebiegają według zasad określonych w ustawie o pracownikach samorządowych. Porównanie Krakowa z innymi dużymi miastami pokazało, że procesy dotyczące wyboru kandydatów, którym powierzane są stanowiska urzędnicze, przebiegają według takich samych standardów.
Stopniowe zmniejszanie deficytu budżetowego z jednoczesnym wypracowywaniem coraz wyższej nadwyżki operacyjnej to priorytety, które począwszy od budżetu uchwalonego na rok 2025 muszą być konsekwentnie realizowane przez kolejne lata, aby wyprowadzić miasto z zastanej, trudnej sytuacji finansowej – podkreśla prezydent Aleksander Miszalski.
Odpowiedzialna polityka musi się więc opierać na racjonalnym planowaniu wydatków bieżących i inwestycyjnych, zwiększaniu dochodowości miasta i sprawniejszym pozyskiwaniu środków ze źródeł zewnętrznych – dodaje.
Efektem tych założeń jest nowe podejście do finansowania inwestycji – większe zadania, w tym te mające znaczenie strategiczne, a co za tym idzie bardzo kosztochłonne, realizowane są pod warunkiem uzyskania dofinansowania ze źródeł zewnętrznych: bezzwrotnych dotacji ze środków unijnych lub krajowych (przy których wymagany jest zwykle ograniczony wkład własny miasta) albo pożyczki z Krajowego Planu Odbudowy (z korzystnym oprocentowaniem wynoszącym od 0 do 1 proc.).
W ramach starań o bezzwrotne dotacje unijne Kraków pozyskał już ponad 88 mln zł (m.in. na inwestycje związane z ochroną środowiska, polityką mieszkaniową i społeczną, edukacją, infrastrukturą rowerową). Obecnie trwa ocena kolejnych wniosków aplikacyjnych złożonych przez miasto, opiewających na łączną kwotę prawie 578 mln zł (m.in. na realizację strategicznych zadań infrastrukturalnych, jak linia tramwajowa z os. Krowodrza Górka na Azory, przebudowa torowisk w ciągu ulic Starowiślnej, Straszewskiego i Karmelickiej, budowa zintegrowanego węzła przesiadkowego wraz z parkingiem P&R Bronowice i terminalem autobusowym czy budowa przystanku kolejowego SKA „Kraków Prądnik Czerwony” z parkingiem P&R).
Innym instrumentem są środki z KPO, przeznaczone na wsparcie transformacji zielonej i energetycznej – z pożyczki samorząd może zrefinansować zrealizowane już projekty, a wygenerowane w ten sposób oszczędności przeznaczyć na inne, ważne inwestycje służące mieszkańcom. Pierwszy złożony przez Kraków wniosek o pożyczkę dotyczył 47 przedsięwzięć na łączną kwotę ponad 148 mln zł (m.in. zagospodarowanie terenu wokół Stawu Płaszowskiego, parku Duchackiego, rewaloryzacja parku Bednarskiego i Wzgórza Lasoty, modernizacja toalet miejskich w wybranych lokalizacjach, park Zakrzówek, zagospodarowanie lub powstanie nowych krakowskich parków i ogrodów – w Łagiewnikach, przy ul. Lublańskiej, ul. Popławskiego, ul. Karmelickiej). W marcu 2025 roku miasto złożyło drugi wniosek o pożyczkę – tym razem na łączną kwotę 50,7 mln zł obejmujący 8 przedsięwzięć – który aktualnie poddawany jest ocenie. Pożyczki z KPO udzielane są na okres do 20 lat i charakteryzują się bardzo korzystnym oprocentowaniem (od 0 do 1 proc.).
Ważną rolę w finansowaniu krakowskich inwestycji odgrywają także zewnętrze środki krajowe, pochodzące z programów rządowych czy funduszy poszczególnych ministerstw. Dzięki temu możliwa stała się m.in. budowa nowych obiektów sportowych i rekreacyjnych (kryta pływalnia na terenie KS Clepardia, boisko treningowe ze sztuczną nawierzchnią w obiekcie KS Borek, wielofunkcyjny obiekt sportowy przy ul. Powstania Warszawskiego, modernizacja boisk, hala sportowa KS Wanda, kompleks sportowy na os. Wolica, modernizacja placów zabaw przy żłobkach) – na te zadania Kraków pozyskał łącznie około 35 mln zł dofinansowania.
Biuletyn Informacji Publicznej